ارزیابی تغییرات هیستوفیزیولوژیک کبد و سطوح آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز (gpx) ماهی شوریده (otolithes ruber) و ماهی بیاح (liza abu) خور موسی

خور موسی از محیط های دریایی است که طی سالهای اخیر شدیداً تحت تأثیر تخلیه پسابهای حاوی آلودگی هایی از قبیل مواد شیمیایی و فلزات سنگین قرار داشته و بدلیل حضور تعداد زیادی از صنایع پتروشیمی در محدوده آن روزانه مقدار زیادی از آلاینده های متفاوت وارد آن می شود. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تغییرات هیستوفیزیولوژیک کبد دو گونه ماهی بیاح (liza abu) و شوریده (otolithes ruber) و امکان استفاده از آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز (gpx) بعنوان شاخص تاثیر آلودگی های محیطی خور موسی بر این ماهی بود. در این راستا، 100 قطعه ماهی بیاح و شوریده از پنج ایستگاه در خور موسی شامل: 1) پتروشیمی 2) غنام 3) زنگی 4) دورق 5) پاتیل جمع آوری شدند و همچنین 20 قطعه از هر دو گونه از خور سجافی واقع در خور موسی به عنوان ایستگاه شاهد صید شد. سپس از ورید ساقه دمی خونگیری صورت گرفت و پس از اخذ نمونه بافت کبد نمونه در فرمالین 15 درصد تثبیت گردید و بر اساس روش های مرسوم بافت شناسی مورد مطالعه قرار گرفت تغییرات پاتولوژیک کبد بوسیله میکروسکوپ نوری مجهز به لنز dino lit مورد بررسی قرار گرفت. مقدار gpx، پروتئین کل، alt و ast در سرم خون اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که، کمترین مقدار پروتئین کل و بالاترین مقدار gpx، alt و ast در هر دو گونه ماهی در ایستگاه پتروشیمی ثبت شد. این نتایج در ایستگاه پاتیل بر عکس بود. میزان (dtc) و شدت ضایعات بدست آمده در خور پتروشیمی در هر دو گونه ماهی به طور معنی داری بالاتر از سایر ایستگاه ها بود (p<0.05). تجمعات ملانوماکروفاژی، نکروز، دژنره شدن سیتوپلاسم، واکوئولاسیون هسته، رسوب هموسیدرین و سلولهای خونی تخریب شده بیشترین عوارض مشاهده شده در ایستگاه پتروشیمی بودند. ایستگاه پاتیل کمترین (dtc) و شدت ضایعات را داشت. در هر دو گونه ماهی بیاح و شوریده تغییرات ساختاری مشاهده شد و میزان این ضایعات با میزان آلودگی آن ایستگاه رابطه داشت. به نظر می رسد که می توان از آنزیم gpx به عنوان نشانگر بیولوژیک جهت مطالعه اثرات آلودگی های محیطی بر ماهیان استفاده نمود.